Przetaczanie krwi u fretek - czy jest niebezpieczne?

Przetaczanie krwi jest znaną nam procedurą, rozpowszechnioną w ludzkiej medycynie. Niewielu właścicieli zwierząt zetknęło się jednak z tą kwestią w gabinecie weterynaryjnym, a jeśli już, to raczej u psów, chorujących na odkleszczowe choroby, takie jak babeszjoza. A co z małymi zwierzakami? Tak małymi jak fretki? W jakich wypadkach może być to konieczne? Czy fretki mają grupy krwi? Czy gdzieś w Polsce znajduje się bank krwi, z którego można zamówić krew dla fretki? Czy fretce można przetoczyć krew od kota? Jakie jest ryzyko związane z tą procedurą? Na te pytania odpowiemy sobie w poniższym materiale. Zapraszam do lektury! 

Trochę biologicznego bełkotu 

Zanim przejdziemy do odpowiedzi na najważniejsze pytania, przypomnijmy sobie podstawową wiedzę o krwi fretek, w formie słowniczka z pojęciami, które możemy usłyszeć w gabinecie weterynarza: 

• Krew pełna - jest to cały skład krwi, czyli zarówno płynna jej część, nazywana osoczem, jak i poszczególne elementy morfotyczne, czyli krwinki czerwone, krwinki białe oraz płytki krwi. 
• Grupa krwi - wiele gatunków zwierząt, nie tylko ludzie, posiada grupy krwi. Określa się je poprzez zbadanie antygenu, występującego na powierzchni erytrocytu, czyli czerwonej krwinki. Nie oznacza to jednak, że ludzie i zwierzęta mają takie same grupy krwi. Dla przykładu psy mają osiem grup krwi, a ludzie cztery i są to zupełnie różne od siebie grupy krwi. 
• Czynnik krwi - dodatkowy antygen, który może być obecny na powierzchni krwinek czerwonych, nie wliczony jednak w grupy krwi. Takim czynnikiem jest Rh u ludzi. 
• Próba krzyżowa - wstępne wymieszanie krwi dawcy, z krwią biorcy. Można dzięki temu sprawdzić, czy nie dochodzi do negatywnych reakcji, jak aglutynacja (krew robi się wtedy podobna do galaretki). 
• Hematokryt - jest to jeden z parametrów, które zobaczymy w wynikach morfologii krwi. Pozwala określić, jaki procent z krwi pełnej stanowią erytrocyty, czyli krwinki czerwone. Inaczej nazywany jest również PCV, a na wydruku badań krwi ma skrót HCT. 

Kilka faktów o krwi fretki 

• Całkowita ilość krwi w organizmie fretki, to około 40-60ml. Dla porównania, ludzie mają około 5 litrów krwi w ciele. 
• Bezpiecznie, bez żadnych konsekwencji zdrowotnych dla fretki, można jednorazowo pobrać 10% z całkowitej objętości krwi, czyli 4-6ml. Tyle płynu mieści się na małej łyżeczce. 
• Większość nowych maszyn do badań krwi, jest w stanie wykonać pełen panel badań już z objętości około 1ml krwi pełnej.
• Hematokryt zdrowej fretki mieści się w zakresie 36-48% i jest nieco wyższy u samców. 
• Krew fretek nie może być składowana tak długo jak psia, czy ludzka, wobec tego, nie istnieją banki krwi dla tego gatunku. Uznaje się, że krew nie powinna być przechowywana więcej niż 7 dni, ale już po pierwszej dobie zaczynają się w niej szkodliwe zmiany. 

W jakich wypadkach rozważa się przetaczanie krwi fretce? 

Decyzja o przetoczeniu krwi, podejmowana jest na podstawie wyników badań krwi, a szczególnie hematokrytu. Przypomnijmy, że prawidłowo, powinien on wynosić 36-48%. Jeżeli hematokryt znajdzie się w granicach 15-18%, to jest to oznaka utraty znacznej ilości krwi i wskazanie do przetoczenia krwi. 

W jakich przypadkach może się to wydarzyć? 

Pierwsza opcja to krwawienie, które u fretek może być spowodowane na przykład przez wrzody żołądka, a nawet ich perforację. 

Druga opcja to supresja szpiku kostnego. W szpiku kostnym powstają elementy morfotyczne krwi, więc jeśli dochodzi do wstrzymania tego procesu, to wraz z rozpadem już istniejących erytrocytów, stopniowo zacznie spadać hematokryt. Supresja szpiku kostnego jest najczęściej wywołana przez przetrwałą ruję. Następuje wtedy wzmożone wydzielanie estrogenu, które na dłuższą metę wyniszcza organizm samicy, upośledzając jej zdolność do produkcji elementów morfotycznych krwi, a w tym erytrocytów. 

Czy fretki mają grupy krwi? 

Badania, które zostały przeprowadzone w tym zakresie, sugerują, że albo fretki nie posiadają, żadnych grup krwi, albo interakcje między poszczególnymi, potencjalnymi grupami krwi nie są na tyle istotne, by powodowały problemy. Wychodzi zatem na to, że można dowolnie zestawiać pary dawca-biorca u fretek. Jako środek ostrożności, zaleca się podanie krótko działającego sterydu, tuż przed procedurą, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia niekorzystnych reakcji. Ryzyko jest niewielkie, jednak czasami notuje się brak tolerancji na krew pobraną od innej fretki. 

Z naukowego punktu widzenia, może być konieczność zagłębienia się w temat, ponieważ krew jest niesamowitym, życiodajnym płynem, który wciąż skrywa przed nami wiele tajemnic. 

Jak wygląda procedura przetaczania krwi? 

Na początku wybiera się dawcę. Może nim być każda dorosła, zdrowa fretka. Najczęściej wybiera się samce, ponieważ są one większe niż samice i można od nich pobrać więcej krwi. Przeprowadzanie próby aglutynacji nie jest standardem.

Zazwyczaj pobiera się 5-10ml krwi od dawcy, a potem wprowadza się ją do naczyń krwionośnych biorcy. 

Lekarz weterynarii powinien zmierzyć hematokryt chorej fretki tuż przed procedurą, a następnie około jednej lub dwóch godzin po niej. 

Czy jest możliwe, aby przetoczyć fretce krew pochodzącą od psa lub kota? 

Co może zrobić weterynarz, jeśli nie ma dostępu do fretki, która mogłaby zostać dawcą? 

Przeprowadzono badanie, sprawdzające możliwość transfuzji krwi, pochodzącej od innego gatunku. Niektóre źródła donoszą, że awaryjnie można fretce przetoczyć krew kocią. Badania naukowe mówią jednak, że lepszym wyborem jest przetoczenie krwi psiej. Należy jednak podkreślić, że jest to ostateczność i zabieg ratujący życie. 

Weterynaria posuwa się do przodu, raz za razem, odkrywając nowe metody leczenia zwierząt. Pamiętajmy jednak, że profilaktyka odgrywa tu ogromną rolę i często możemy zniwelować konieczność poddawania zwierzęcia, tak stresującemu zabiegowi. Nie czekajmy, aż przetrwała ruja niszczy szpik kostny, a wrzód żołądka zamieni się w dziurę. Mamy czas i możliwości diagnostyki oraz leczenia, zanim hematokryt zwierzęcia spadnie do wartości krytycznych. 

Bibliografia: 

1. Manning DD, Bell JA. Lack of detectable blood groups in domestic ferrets: implications for transfusion. J Am Vet Med Assoc. 1990 Jul 1;197(1):84-6. PMID: 2370225.
2. Tan, Isabelle Langlois, Marie-Claude Blais, Investigation of In Vitro blood compatibility of the domestic ferret (Mustela putorious furo) with feline and canine blood, Journal of Exotic Pet Medicine, Volume 48, 2024, Pages 6-12, ISSN 1557-5063