Mój szczur jest w ciąży! Szczurza kinderniespodzianka - jak sobie z tym poradzić?

Radość z przyniesienia do domu nowego członka rodziny, bardzo szybko może zostać przyćmiona, przez niespodziewane pojawienie się dodatkowych, małych, łysych żelków w klatce. Nasza samiczka urodziła małe szczurzątka. Zostaliśmy dziadkami. Co teraz z tym fantem zrobić? Jestem pewna, że będą Wam się w głowie kłębić setki pytań. Jak zająć się taką gromadką? Jak sprzątać? Kiedy można zacząć dotykać maluchy i matkę? O czym powinniśmy wiedzieć?

Na wszystkie te pytania odpowiemy sobie w niniejszym tekście. Na samym wstępie pragnę tylko uczulić - to nie jest zachęta do samodzielnego rozmnażania zwierząt w domu, a jedynie próba pomocy tym, którym niefortunnie trafiła się samiczka w ciąży lub samczyk, który wcale nie okazał się być samczykiem.

Garstka fizjologii i anatomii szczurzej

• Samiczki szczurów mają rujkę co kilka dni - średnio co około 4-5 dni. W trakcie rujki następuje owulacja, czyli uwolnienie komórki jajowej do jajowodu i od tego momentu możliwe jest zapłodnienie. Rujka objawia się charakterystycznym zachowaniem samiczki - będzie ona zdenerwowana, bardzo szybko przemykająca z kąta do kąta i jeśli dotkniemy ją wtedy, zacznie wibrować i wykonywać bardzo szybkie, drżące ruchy uszkami i głową. Będzie bardziej nadstawiała się do głaskania. Takie zachowanie jest jednak okropnie wyczerpujące i chociażby z tego względu zalecana jest kastracja samiczek.
• Kopulacja między samcem, a samicą trwa dosłownie kilka sekund, więc tłumaczenie, że chodzą razem na wybiegi, ale są stale pod kontrolą, nie ma racji bytu. Zanim zdążymy choćby machnąć ręką, bardzo często jest już po wszystkim.
• Ciąża u szczura trwa około 21-23 dni.
• Od razu gdy zauważymy, że samiczka szczura jest w ciąży należy oddzielić samce z klatki, ponieważ tuż po porodzie, w ciągu około 10h następuje nowa ruja i samica może zajść w kolejną ciążę - każda kobieta, która rodziła kiedyś dziecko, wie co oznaczałaby następna ciąża zaledwie dzień po porodzie.
• Samica szczura rodzi maksymalnie do 18 młodych, ale ma tylko 12 sutków (czyli 6 par), widzimy zatem, że jeżeli młodych będzie więcej niż sutków, nie wszystkie dzieci będą odkarmione poprawnie
• Samice typu fuzz (bez futra) - mają prawie zawsze problemy, albo całkowity brak laktacji, nie są więc w stanie samodzielnie wykarmić młodych. Jest to jeden z powodów, dla których w zarejestrowanych w Polsce hodowlach nie znajdziemy tego typu szczurów.

Skąd mamy wiedzieć, że szczur jest w ciąży?

Zaczyna się od delikatnych objawów, jak powiększony, zaokrąglony brzuch. Stopniowo pokazują się wydatne sutki, a futro wokół nich robi się rzadsze, co umożliwia młodym, pozbawionym jeszcze zdolności widzenia, odnalezienie sutków. Około 3 dni przed porodem matka zaczyna budować gniazdo i przygotowywać miejsce do porodu. Mleko pojawia się w sutkach zazwyczaj dopiero podczas stymulacji przez głodne młode.

Co możemy zrobić jeśli wcześnie zauważymy ciążę?

Możemy rozważyć kastrację aborcyjną oraz humanitarne uśpienie ślepego miotu. Zwierzęta rozmnażane bez odpowiedniego zaplecza wiedzowego są narażone na wystąpienie wad genetycznych. Niestety, tylko zarejestrowane hodowle sprawdzają kompatybilność pary rodzicielskiej pod względem genetycznym. Sklepy zoologiczne i pseudohodowle zazwyczaj nie zwracają uwagi na rozdzielenie osobników ze względu na płeć i kopulować mogą młode z matką, lub rodzeństwo między sobą.

Co zrobić tuż po porodzie?

Samica i młode muszą znajdować się w niskiej klatce, najlepiej z dostępną kryjówką i ściółką, która umożliwi samicy budowanie gniazda. Najlepiej odizolować matkę od pozostałych szczurów, zanim nastąpi poród, jeśli jednak obudziliśmy się nad faktem dokonanym, to ręką w rękawiczce należy przełożyć matkę i młode do osobnej klatki. Zabieramy też trochę ściółki z pierwszej klatki, tak, aby samica miała znajomy zapach i czuła się bezpiecznie.

Szczury należą do gniazdowników - młode rodzą się różowe, ślepe i łyse. w związku z tym samica musi bronić miotu. Odradza się wobec tego ingerowanie w okolicy gniazda, bez wyraźnych wskazań medycznych jak np. odrzucenie któregoś z młodych przez samicę. Młoda matka na pewno będzie głodna i wyczerpana, a laktacja zmusi ją do dodatkowego wydatku kalorycznego. Warto dostarczyć jej dodatkową porcję karmy i dodatkowe białko.

Czy młode należy dokarmiać?

Tak, jeśli samica nie karmi wszystkich swoich dzieci. Wtedy należy dokarmiać młode preparatem mlekozastępczym, przygotowanym na świeżo, przed każdym podaniem. U bardzo młodych szczurów widać wypełnienie brzucha mlekiem przez skórę. Po karmieniu zawsze należy delikatnie wymasować brzuch i okolice krocza. Początkowo karmimy młode co 2h, potem coraz rzadziej, stopniowo dokładając suchy pokarm, ale nie wcześniej niż po upływie dwóch tygodni. Szczury przestają pić mleko zazwyczaj w okolicy 3 tygodnia życia. Najlepiej skonsultować się z weterynarzem prowadzącym nasze stado odnośnie składu mleka zastępczego, ale na samym początku można użyć kociego preparatu mlekozastępczego, na dłuższą metę może to nie pokryć zapotrzebowania młodych na składniki odżywcze, gdyż kocie i szczurze mleko różnią się znacząco składem.

Na co należy uważać w trakcie karmienia młodych?

Wzdęcia:

• zbyt szybkie podanie pokarmu,
• zbyt duże odstępy w karmieniu,
• karmienie zimnym mlekiem,
• nadmiar laktozy.

Biegunka:

• przekarmianie,
• nie świeże składniki,
• pokarm zbyt bogaty w cukry i tłuszcze,
• choroba,
• pasożyty.

Zachłyst:

• karmienie w nienaturalnej pozycji,
• podawanie za dużych porcji.

Rozwój młodych

Wskazówki odnośnie wydawania maluchów do nowych domów

Wyadoptowuj szczurki parami jednopłciowymi lub do domu gdzie będzie odpowiednie towarzystwo, w podobnym wieku. Nie wydawaj maluchów do domu gdzie wszystkie szczury są starsze niż 5- 6 miesięcy, bo wtedy szczury zamiast bawić się ze sobą zaczynają ustalać hierarchię.

ŹRÓDŁA:

1. Gabrisch Karl, Zwart Peernel. Praktyka kliniczna: Zwierzęta egzotyczne. Rozdział 5 – Szczury, Galaktyka. 2009r.
2. Tynes Valarie. Behavior of exotic pets. Chapter 10 – Rats. Wiley-Blackwel, 2010 3. VetForum 9 kongres praktyki weterynaryjnej – Wykład Opieka nad noworodkiem – żywienie zastępcze u gryzoni i zajęczaków. Lek.wet. Dorota Kramek. Ośrodek Diagnostyki i Leczenia Zwierząt Egzotycznych, Przychodnia Weterynaryjna ZWIERZYNIEC, Wrocław. Łódź 6-7 kwietnia 2019r